Pierwszy cmentarz chrześcijański w Międzyrzecu znajdował się na placu wokół kościoła parafialnego św. Mikołaja przy ul. Kościelnej i Łukowskiej. Nie wiadomo dokładnie kiedy został założony, ale zapewne pierwsze pochówki wykonywano wraz z powstaniem tu pierwszej cerkwi prawosławnej w XII w. (1174 r. - data z pieczęci kościelnej) lub też z okresu prawdopodopbnej misji łukowskiej Templariuszy na tym terenie rozpoczetej ok. 1252 r.

    Według Janusza Maraśkiewicza cmentarz ten urządzono w XV w. być może wraz z fundacją przez Mikołaja Nasutę gotyckiej świątyni w 1477 r. Jednak lacka (polska) osada rozwijała się co najmniej od 1385-1390 r. wraz z nadaniem Międzyrzeca i Stołpna Abrachamowi Chamcowi. Lacka osada najprawdopodobniej skupiona była wokół obecnego placu Kościelnego, który dawniej był większy i jeszcze w XVI w. nosił nazwę Lackiego Rynku. Najprawdopodobniej osadnictwo mazowieckie posiadało w miejscu obecnego kościoła kaplicę i mały cmentarz już w końcu XIV w.

    W 1746 roku proboszcz bp Andrzej Załuski, obwiódł cmentarz murem. Główne wejście prowadziło od południa przez sklepioną bramę w dzwonnicy również jego fundacji z 1747 r.  Z tego czasu pochodzi również kapliczka przy pl. Kościelnym. Bramę w dzwonnicy zamknięto wraz z przebudową w 1905 r. Obecny kościół murowany powstał w latach 1753-1756 przez przebudowę po pożarze, prawdopodobnie wg projektu Antonio Solariego z fundacji Augusta Czartoryskiego. Fasadę z 1808 r. projektował Ch. P. Aigner. W XIX w. zbudowano przy murze stacje drogi krzyżowej. Cmentarz ma powierzchnię ok. 0,2 ha i ma kształt zbliżony do prostokąta, porośnięty jest kilkunastoma starymi lipami i kasztanowcami. Na zachód i północ od kościoła rozciąga się teren kościelny z plebanią z 3 ćwierci XVIII w., dębem Konstytucji 3 Maja z 1791 r., budynkami gospodarczymi oraz ogrodem i sadem. Cmentarz wraz z kościołem, dzwonnicą, bramą, kapliczką i plebanią jest wpisany do rejestru zabytków pod nr A-126/83 z 31.12.1983 r.

    Cmentarz ten był zapewne przepełniony. W ciągu stuleci pochówki były prawdopodobnie przesuwane w rzędach, przybywały też kolejne warstwy. Obecnie teren wokół kościoła jest podniesiony o ok. 0,5-1,0 m w stosunku do poziomu terenu jeszcze na początku XX w. Dawniej do kościoła wchodziło się po kilku schodkach obecnie tej różnicy już nie widać. W połowie lat 1990. ówczesny proboszcz wykonał nowe ścieżki wyłożone betonową kostką brukową, ustawionono też ławki oraz nowe latarnie. Kościół wraz z murem, kapliczką, stacjami drogi krzyżowej i dzwonnicą są po remoncie.

    Wg niektórych źródeł pochówki były wykonywane na cmentarzu jeszcze w XIX w., choć po 1808 władze austriackie wymogły założenie nowego cmentarza poza obrębem miasta. Z terenu cmentarza przykościelnego nie zachowały się zatem żadne nagrobki, gdyż ich stawianie na grobach to tradycja późniejsza, wykształcona po otwarciu nowego cmentarza w pocz. XIX w. Drewniane krzyże nie przetrwały, zachowały się natomiast nieliczne epitafia na ścianach kościoła, w tym należące do księży tutaj posługujących: Adama Kukiela (zm. 1831) i Kazimierza Dobrowolskiego (zm. 1867). Nie mamy żadnych informacji o pochówkach dziedziców (poza ks. Piotrem Zbaraskim w 1586 r.) i patrycjatu miejskiego w krypcie kościoła. W ogóle problematyka krypt kościoła farnego jest przemilczana, nie ma też żadnych dostępnych badań historyczno-architektonicznych podziemi. Biorąc pod uwagę zapiski z ksiąg miejskich można przypuszczać, iż podobnie jak w innych miastach, pochówki znaczniejszych osobistości w krypcie mogły mieć miejsce. Sprawa jest nadal otwarta dla badaczy archeologów, architektów i historyków sztuki. 

     Pierwotnie był to cmentarz przy cerkwii prawosławnej, a po 1596 r. unickiej pw. św. Mikołaja. Powstał wraz z cerkwią w poł. XVI w. Pierwsza cerkiew staromiejska została ufundowana w 1551 r. lub nieco wcześniej. Była drewniana i wg opisów składała się z babińca (ganku okalającego cerkiew), dzwonnicy nad wejściem, nawy nakrytej "kopułą" z sygnaturką oraz trójbocznego prezbiterium nakrytego ozdobnym dachem siodłowym. w 1784 r. oddano do użytku nową murowaną światynię w stylu klasycystycznym z sygnaturką nakrytą banią nad nawą.

    Po likwidacji Unii w 1874 r. zamieniona na prawosławną, a w latach 1893-1899 przebudowana w stylu ruskim: dobudowano kolejną sygnaturkę z banią nad nawą, przebudowano fasadę frontową i okna, a nad bramą cmentarza wiodącą z rynku wybudowano okazałą dzwonnicę również w stylu ruskim. Do 1905 r. funkcjonowała jako garnizonowa. W czasie I wojny światowej w cerkwii urządzono magazyn a następnie przytułek dla bezdomnych. W 1921 r. erygowano parafię rzymskokatolicką św. Józefa, a w 1923 r. przywrócono styl klasycystyczny sprzed przebudowy z końca XIX w. Dobudowano ramiona transeptu, usunięto dodatkową sygnaturkę, zmieniono wygląd bani, rozebrano dzwonnicę, a nową trójłukową na filarach wybudowano za kościołem. W XX w. wybudowano stylizowane eklektyczne stacje drogi krzyżowej wzdłuż muru cmentarnego. Na terenie przykościelnym wybudowano również Grotę Maryjną z kamieni narzutowych, kaplicę przedpogrzebową oraz ołatrz polowy. W murze i przy kościele liczne współczesne pomniki i tablice pamiątkowe.



















    Cmentarz zamknięto również ok. 1808 r. wraz z budową nowego cmentarza podmiejskiego. Nie zachowały się żadne nagrobki czy epitafia. Pierwotnie teren cmentarza zajmował centralną część płnocno-wschodniej pierzei rynku. W XIX w. pomniejszono go wydzielając w jego zachodniej części działkę pod magistrat przy pierzei rynku. Od północy teren graniczył z parcelami położonymi przy ul. Warszawskiej. W latach 1995-2007 kościół wraz z przyległym terenem zostały wyremontowane. Położono nowe chodniki z betonowej kostki, nowe ławki a na rynku przed główną bramą  ustawiono symetrycznie po obu jej stronach pomniki: kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II. Cmentarz pierwotnie mógł sięgać obecnej ul. Warszawskiej. Kościół wraz z cmentarzem, parkanem, stacjami drogi krzyżowej i bramą został wpisany do rejestru zabytków pod nr A-185/90 z 05.04.1990 r.

     Cmentarz zlokalizowany w bezpośrednim otoczeniu kościoła. Utowrzony wraz z przeniesieniem tu parafi po 1583 r. na parceli narożnej i sąsiednich przy ul. Lubelskiej i rynku nowomiejskim. Parcele te zakupiono od mieszczan. Być może powiększony o sąsiednią parcelę od strony Lubelskiej. Funkcjonował do otwarcia nowego cmentarza chrześcijańskiego przy ul. Brzeskiej, czyli do ok. 1810 r.
    Cmentarz przy kościele szpitalnym z pewnością istniał, choć brak na jego temat wzmianek. Kosciół najprawdopodobniej zlokalizowany był przy południowej pierzei Rynku Nowego Miasta, jak wynika z analizy urbanistyczno-historycznej.



    Pierwsza cerkiew pw. św. Piotra powstała przy zamku w poł XVI w. Jednakże ze względu na nieudaną lokację zachodniej części Nowego Miasta oraz podupadający stan drewnianego zamczyska na zachodnim brzegu Krzny, została przeniesiona w nowe miejsce. Po zakupieniu od Puzyńskiego Dziedocha i Szymona Kominka narożnej działki (Lubelska/Listopadowa) i przyległych przy dzisiejszej ul. Lubelskiej w narożu ówczesnego Rynku Nowomiejskiego w 1583 r. Stefan Zbaraski ufundował nową cerkiew drewnianą pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. W 1875 r. zamieniona na prawosławną, a w ostatniej dekadzie XIX w. przebudowana - nad nawą na sygnaturce zmieniono prosty hełm namiotowy na biznatyjsko-ruski z bańką na szczycie i kokosznikami.














    Po 1920 r. zmieniono hełm usuwając ślady ruskiej stylizacji, a kościół pełnił rolę kościółka rektorskiego. W XIX i XX w. od ul. Listopadowej za cerkwią znajdowała się drewniana plebania, zastąpiona w II poł. XX w. murowaną. W 1994 r. ponownie erygowano parafię jako rzymskokatolicką.

     Cmentarzyk zlokalizowany w bezpośrednim otoczeniu podzamkowej drewnianej kaplicy. Najprawdopodobniej znajdowała się tuż na południe od zamku w rejonie zbiegu dzisiejszych ul. Partyzantów i Narutowicza. Wg relacji Tomasza Wolskiego z lat 50. XX w. dawniej, czyli jeszcze w XIX w. mieszkańcy Narutowicza posiadający tu działki ogrodowe znajdowali szcztąki ludzkie i kamienie poniżej gruntu obok drogi. Cmentarz ten powstał dla prawosławnych mieszkańców Nowego Miasta ok. 1548-1550 r. razem z cerkiewką. Ze względu na degradację konstrukcji zamku (teren podmokły), przeniesiono zamek i cerkiew w nowe miejsce ok. 1583. Cmentarz jeśli faktycznie był, to funkcjonował maksymalnie przez ok. 20 lat.

     Najstarszy cmentarz żydowski w Międzyrzecu. Znajdował się u zbiegu ul. Brzeskiej i Zarówie, tam gdzie obecnie mieści się dyskont spożywczy. Powstał wraz z początkiem gminy wyznaniowej w XVI w. Zamknięty ok. 1810. W czasie wojny niszczony. Po wojnie teren ten przeznaczono w planach zagospodarowania na inne cele. Więcej w książce A. Trzcińskiego i J. Soboty: Cmentarze żydowskie w Międzyrzecu Podlaskim, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.

    Znajduje się w północno-wschodniej części miasta poza obszarem zabudowanym pośród pól. Dziś kępa drzew. Informacje o pochówkach można znaleźć przeglądając adnotacje o przyczynie śmierci w księgach zgonów z XIX w.

    W 1808 r. w związku z austriackimi przepisami sanitarnymi zaprzestano wykonywania pochówków na cmentarzu przykościelnym. Grekokatolikom i łacinnikom służył od 1807 r. nowy cmentarz położony poza miastem na zachód od traktu do Brześcia we wschodniej części miasta. W północnej połowie cmentarza w 1838 r. wzniesiono kaplicę murowaną Św. Rocha w miejscu drewnianej. Najstarsza część oznaczona została na planach na czerwono. W 1868 r. cmentarz powiększono w kierunku zachodnim, a w 1920 w kierunku wschodnim (kwatery oznaczone na pomarańczowo). Cmentarz powiększono w 1971 r. w kierunku wschodnim o 2/5 dotychczasowej powierzchni (kwatery oznaczone na zielono) dzięki ofiarności mieszczan, którzy przekazali swoje działki, m.in. Gabryela Netczuk.

     Kwatery na cmentarzu są ułożone prostopadle, różnej wielkości, na ogół zbliżone do prostokąta. Na podstawie inwentaryzacji podzielono cmentarz na 23 kwatery z wewnętrznymi podziałami. Główne kwatery wydzielają szerokie brukowane aleje oraz mniejsze poprzeczne przejścia. Wewnętrzne podziały stanowią węższe ścieżki. Na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt nagrobków z I i II poł. XIX w. kolejne kilkadziesiąt nagrobków pochodzi z I ćwierci XX w. Wiele nagrobków jest zabytkowych a dzięki dotacjom i datkom są suksceywnie poddawane renowacji od pocz. XXI w. Niektóre nagrobki mają postać kaplic baldachimowych, niektóre mają formy kapliczek, inne kolumnowe i obeliskowe. Zdarzają się też przedstawienia figuralne (grobowce Kosteckich i Kosmarskich z pocz. XX w.). Na cemntarzu znajdują się mogiły żołnierzy i partyzantów poległych w walce podczas I i II wojny światowej. Poza tym liczne groby zbiorowe i i indywidualne ofiar terroru hitlerowskiego. Drzewostan na ogół rozproszony, większe skupisko starych drzew znajduje się przy wejściu w południowej części cmentarza (lipy, akacje, brzozy, jesiony i kasztanowce). W najstarszej części swoje okazałe pomniki nagrobne mają przesdtawiciele władz miejskich, duchowni, zamożni mieszczanie, lokalni bohaterowie, społecznicy i powstańcy z XIX w. Struktura pochówków została rzędami co najmniej już raz przesunięta o połowę długości gorbu, najprawdopodobniej na przełomie wieku XIX i XX. Świadczą o tym pochówki częściowo zachodzące na obecne obrysy grobów, co jest potwierdzane przy kolejnych ekshumacjach i pracach związanych z porządkowaniem starych grobów.

    Cmentarz jest wpisany do rejestru zabytków pod nr A-236/94. Ma powierzchnię ok. 5,5 ha. Dziś własność parafii św. Józefa, która przejęła obowiązki zarządcy od starszej parafii św. Mikołaja. Nadal czynny - dochówki do istniejących grobów.

 

    Cmentarz wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-172/88. Administratorem jest Urząd Miasta w Międzyrzecu Podlaskim. Powierzchnia wynosi ok. 2,9 ha. Cmentarz nieczynny od 1945 r., z gęstym drzewostanem (lipy, wiązy, klony i kasztanowce), aktualnie dość moscno zarośnięty w cześci centralnej, wzdłuż ogrodzenia cześciowo szpalery drzew. Usytuowany we wschodniej części miasta przy ul. Brzeskiej na przeciw cmentarza katolickiego.

    Cmentarz założono w 1810 r. i już przed 1868 r. powiększono. Ogrodzony ceglano-kamiennym murem. Plan zbliżony do prostokąta bez wewnętrznych podziałów na kwatery. Na terenie cmentarza dwa skupiska macew z XIX i XX w. oraz przeniesionych ze starego cmentarza z XVII, XVIII w. Indywidualne mogiły zbrodni hitlerowskich z lat 1942-1943 oraz zbiorowa mogiła duchownych zamordowanych przez hitlerowców 18.04.1942 r. W mur wmontowano macewy ze zniszczonych mogił z drugiej poł. XIX w. Ogrodzenie odnowione w latach 1990. dzięki wsparciu potomków Żydów z Międzyrzeca. Przy cmentarzu w latach 2007-2008 wybudowano nowy parking z utwardzoną nawierzchnią. Wykaz inskrypcji nagrobnych znajduje się w książce A. Trzcińskiego i J. Soboty: Cmentarze żydowskie w Międzyrzecu Podlaskim, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.

    Założony ze względu na obowiązujące przepisy, jako cmentarz bezwyznaniowy dla wszystkich mieszkańców gminy, a także ze względu na przepełnienie cmentarza parafialnego przy ul. Brzeskiej. Nie cieszy się popularnością wśród mieszkańców. Baza pochówków dostępna w serwisie Grobonet.com.

1. Plan cmentarza katolickiego i unickiego z 1868 r., Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zespół Akt Centralnych Władz Wyznaniowych, sygn. 679.
2. J. Chomicki, Studium historyczno-urbanistyczne Międzyrzeca Podlaskiego, masazynopis, PPPKZ  w Lublinie 1988, Wojewódzki Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Lublinie Delegatura w Białej Podlaskiej.
3. W. Kononow, J. Sroka, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu lat 1914-1920, masazynopis, PPPKZ  w Białej Podlaskiej, Wojewódzki Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Lublinie Delegatura w Białej Podlaskiej.
4. L. Kozakiewicz, T. Rembertowicz, Studium historyczno-urbanistyczne do planu zagospodarowania przestrzennego miasta Międzyrzec Podlaski, woj. lubelskie, pow. radzyński, maszynopis, Warszawa 1967 r.
5. P. Mars, Cmentarz parafialny w Międzyrzecu Podlaskim, maszynopis, PPPKZ w Białej Podlaskiej 1982, Wojewódzki Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Lublinie Delegatura w Białej Podlaskiej.
6. Rejestru zabytków województwa lubelskiego, Instytut Dziedzictwa Narodowego.
7. J. Chomicki, Powstanie i rozwój układu urbanistycznego Międzyrzeca Podlaskiego od średniowiecza do czasów obecnych, [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XX-XXI-XXII, 1988-1989-1990, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim.
8. J. Chomicki, Zarys historii budowlanej zespołów architektonicznych cerkwi pw. św. Mikołaja i św. Piotra i Pawła w Międzyrzecu, [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XXIII-XXIV, 1991-1992, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim.
9. J. Geresz, Historia parafii św. Mikołaja, strona internetowa parafii św. Mikołaja w Międzyrzecu Podlaskim (dostęp 09.2010).
10.  J. Geresz, Międzyrzec Podlaski - dzieje miasta i okolic, Wyd. Intergraf, Międzyrzec Podlaski 2001.
11. M. Kowalski, Cmentarze w woj. bilskopodlaskim, [w:] Rocznik Międzyrzecki, t. XVIII, 1986, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim.
12. J. Maraśkiewicz, Zabytkowe cmentarze - woj. bialskopodlaskie, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu Narodowa Instytucka Kultury, Warszawa 1995.
13. A. Pleszczyński, Opis historyczno-statystyczny parafii międzyrzeckiej, reprint, Wyd. Intergraf, Międzyrzec Podlaski 2001.
14. Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa, lata wojny 1939-1945, opracowanie zbiorowe Warszawa 1988.
15. Rocznik Międzyrzecki, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, ukazuje się od 1969 r.
16. A. Trzciński, J. Sobota, Cmentarze żydowskie w Międzyrzecu Podlaskim, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.